Aktywność fizyczna dawniej i dziś

 

Za aktywność fizyczną uważa się wszelką aktywność ruchową organizmu człowieka, na skutek której, następuje wyższe zużycie energii niż poziom energii potrzebnej do podtrzymania funkcji życiowych w stanie spoczynku.

 

Jest to aktywność ruchowa, przeważnie związana z przemieszczaniem się, np. chodzenie, wykonywanie obowiązków domowych, czy też zawodowych, związanych z działaniami dynamicznymi. Może być to aktywność rekreacyjna lub sportowa, jak gra w piłkę, jazda na nartach lub łyżwach, taniec.

 

Każda aktywność fizyczna potrzebuje energii. Energię do organizmu dostarcza się wraz z pożywieniem. To ile energii dostarcza pożywienie wyraża się w kaloriach. Kaloriami przedstawia się także zapotrzebowanie energetyczne organizmu w zależności od wykonywanej aktywności fizycznej. I tak:

• PPM (podstawowa przemiana materii) określa minimalną ilość energii potrzebną do podtrzymania funkcji życiowych organizmu będącego w stanie spoczynku. Wartość podawana jest w kcal/kg masy ciała / 24h.
• CPM (całkowita przemiana materii) wartość określa dzienne zużycie energii podane w kaloriach. Obecnie do ustalenia tego parametru używa się popularnych opasek, czy zegarków sportowych.
• Współczynnik aktywności fizycznej jest stosunkiem PPM do CPM. Klasyfikuje aktywność fizyczną wszystkich, począwszy od ekstremalnie nieaktywnych, do wyczynowych sportowców.

PPM i CPM można automatycznie obliczyć korzystając z wielu dostępnych kalkulatorów kalorii dostępnych w internecie np.tutaj.

Kultura aktywności fizycznej

Epoka paleolitu

Pierwsze wzmianki pochodzą z paleolitu młodszego, a są nimi rysunki i malowidła naskalne. Dominuje tematyka polowań. Jednakże pojawiają się także motywy scen tanecznych po udanym polowaniu. Jest to dowód na to, że już człowiek paleolityczny miał potrzeby aktywności fizycznej znacznie wykraczające ponad potrzeby tylko biologicznego bytu.

Starożytność

W starożytności pojawiło się coraz więcej form aktywności fizycznej niezwiązanej bezpośrednio z zaspokojeniem potrzeb życiowych. Ich stopniowy rozwój obserwujemy od Mezopotamii, przez starożytny Bliski Wschód, aż do osiągnięcia niebywałego rozkwitu w państwach starożytnej Grecji. Najbardziej spektakularny przykład, to narodziny Igrzysk Olimpijskich.

Średniowiecze

Filozoficzne założenia tego okresu, nastawione na duchowość, nie przykładają żadnej wagi do cielesności. W szczególności w Europie okres ten można uznać za degradujący kult ruchu – sprowadzając go nawet do miana grzechu i zupełnie niepotrzebnego dla realizacji celów życiowych co nazywane było ideą ascezy.

 

Kultura fizyczna jednak przetrwała w szczególności dzięki aktywnościom fizycznym pospolitej społeczności, która nadal lubiła ją wykonywać po swoich obowiązkach – objawiało się to w postacie różnego rodzaju gier i zabaw, jak np. biegi, biegi w workach, rzuty na odległość różnymi przedmiotami – np. kamieniami, podnoszeniem ciężarów, tańcami czy zapasami.

 

Wyżej postawieni przedstawiciele tego okresu, głównie mężczyźni także wykonywali dodatkowe aktywności fizyczne w postaci uczestnictwa w różnego rodzaju turniejach rycerskich, ćwiczenia związane z używaniem oręża czy jazdą konną, uczestnictwie w polowaniach, czy w przypadku tzw. wychowania rycerskiego wykonywaniem regularnych ćwiczeń fizycznych.

Renesans i Odrodzenie

Powrót do zrozumienia potrzeb cielesnych i założeń kultury helleńskiej, niewiele zmienia w stosunku do kultury fizycznej. Stosunek do sportu nie jest inny niż w średniowieczu jednak zaczynają powstawać pewne przeciwstawne do ascezy idee i grupy społeczne kultywujące ruch i aktywność fizyczną.

 

W wielu krajach powstają szkoły, które w ramach swoich zajęć zaczynają nauczać pływania, jazdy konnej, gimnastyki i różnych gier fizycznych.

 

W miastach zawiązują się różne związki społeczne, które organizują życie kulturalne mieszkańców odmienne od ascetycznych założeń religijnych uwzględniające w dużej mierze różne typy aktywności fizycznych, zawodów i konkursów obejmujących gry i zabawy wymagające ruchu.

 

Działanie te są jednak skutecznie ograniczane przez kościół i władców poszczególnych obszarów miejskich.

Nowożytność

Zmiana sposobu myślenia, spowodowana rewolucją techniczną, warunkuje zmianę stosunku do aktywności fizycznej. Organizacja pierwszej nowożytnej olimpiady, wyznacza nowe kierunki w rozwoju tej dziedziny. W wieku XX powstaje sport zawodowy, kluby sportowe i międzynarodowe organizacje zrzeszające.

 

Diametralna zmiana następuje jednak na przełomie XX i XXI wieku, gdzie ruch stał się ikoną zdrowego trybu życia. Aktywność fizyczna stała się jednym z głównych sposobów prewencyjnych i zapobiegawczych wielu schorzeniom. Stała się polityką publiczną, której rezultatem jest włączenie obowiązku wychowania fizycznego już od przedszkola, poprzez szkołę podstawową i średnią a w niektórych krajach nawet na uczelniach wyższych.

Dodatkowo w szczególności na początku XXI wieku, aktywność fizyczna stała się swego rodzaju sposobem na zdrowe życie i modą, co przyczyniło się do dużego jej rozwoju. Popularne stały się siłownie, kluby fitness, amatorskie kluby sportowe, pływalnie i inne obiekty sprzyjające aktywności fizycznej, często dostępne nieodpłatnie i dla każdego.

Najpopularniejsze aktywności fizyczne

Dzisiejszy świat oferuje nam bardzo różnorodne formy ruchu, sportów, gier i konkurencji fizycznych. Są jednak takie, które królują nad innymi. Za najpopularniejsze można uznać poniższe przykłady:

Bieganie

Pomaga w utrzymaniu należytej kondycji fizycznej i jest aktywnością, która nie wymaga prawie żadnych inwestycji z wyjątkiem dobrych chęci. Potrzebna jest tylko para dobrego obuwia sportowego. Wzmacnia mięśnie i ścięgna, ma zbawienny wpływ na układ krążenia.

Pływanie

Niezależnie od poziomu zaawansowania, czy pływasz tylko dla relaksu, czy pływasz wyczynowo, niewiele jest sportów, które mają tak wszechstronny i dobroczynny wpływ na organizm. Pływać można w każdym wieku. Jest to różnorodny sport, dlatego przynosi wielorakie korzyści. Nie tylko poprawią się parametry WHR, lecz także wzmacniają się mięśnie, układ krwionośny, zwiększa się pojemność płuc, redukuje stres. Nie obciąża stawów ani kręgosłupa, woda minimalizuje ryzyko powstania kontuzji.

Jazda na rowerze

Jest to sport aerobowy zapobiegający rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego. Regularne treningi poprawiają wydolność oddechową przez zwiększenie pojemności płuc, wzmacniają wytrzymałość i odporność na zmęczenie. Znacznie poprawi się także LBM. Może też służyć jako środek transportu, wspomagając czystość środowiska.

Taniec

Podczas wykonywania tanecznych ruchów pracuje całe ciało: ręce, nogi tułów i głowa. Aktywność taneczna rzędu 3-5 godzin tygodniowo prowadzi do rozwoju kondycji, poprawia postawę i ogólnie wzmacnia organizm. Z pewnością ulegną poprawie parametry WHR i WHtR.

Piłka nożna

Najbardziej popularna gra zespołowa. Spalane przez piłkarza kalorie, to około 600 kcal w trakcie meczu, nie mówiąc już o spalaniu powysiłkowym.Gra angażuje nie tylko mięśnie nóg, ale także całe ciało. Wymaga doskonałej kondycji fizycznej i umiejętności współpracy w zespole. To obecnie najchętniej uprawiany sport przez dzieci i młodzież. Jest jednak mniej popularny wśród dorosłego społeczeństwa.

Siłownia i fitness

Dzięki rozwojowi sieci siłowni i klubów fitness mamy niemal powszechny dostęp do szerokiego wyboru sprzętu i wiele różnych zajęć, od pilatesu do crossfitu. Ta różnorodność sprawia, że jedną z najpopularniejszych form aktywności fizycznej w nowożytnym świecie jest właśnie kulturystyka, fitness, crossfit i inne zorganizowane grupowe lub indywidualne ćwiczenia z dedykowanym sprzętem.

Dlaczego aktywność fizyczna jest ważna?

 

Ponad połowa Polaków nie uprawia żadnej aktywności fizycznej w czasie wolnym. Ma to istotny wpływ na nasze zdrowie. Bezruch i siedzący tryb życia sprawia, że stajemy się podatni na wiele groźnych chorób. Pierwsze zwykle pojawia się otyłość, która sprzyja takim chorobom jak: nadciśnienie, choroby układu krążenia z zawałem serca włącznie, cukrzyca. Groźne są także schorzenia spowodowane brakiem elastyczności mięśni, np. bóle kręgosłupa.

 

Dodatkowa aktywność fizyczna jest niezbędna do zachowania zdrowia. Oto przykłady jak może pozytywnie wpłynąć na nasz ogólny stan i samopoczucie:

• układ oddechowy – zwiększa się pojemność płuc i ogólna wydolność organizmu, wolniej się męczymy, szybciej regenerujemy
• układ pokarmowy – przyspiesza metabolizm, kalorie spalane są szybciej i przez dłuższy okres – nawet po zakończeniu ćwiczeń, poprawia się przemiana tłuszczu.
• układ nerwowy – dzięki lepszemu dotlenieniu mózgu poprawia się jakość snu i pamięć. Wydzielanie endorfin polepsza samopoczucia.
• układ krwionośny – zwiększa się przepływ krwi, obniżając ciśnienie. Zmniejsza się ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.
• układ ruchu – zwiększa się elastyczności mięśni, poprawia poczucie równowagi i ogólna sprawność fizyczna.